Menu
CU

Cynk – funkcje w organizmie. Źródła w żywności, objawy niedoboru

Cynk to jeden z mikroelementów znajdujący się we wszystkich komórkach organizmu. Gromadzi się głównie w mięśniach (ok. 50%) i tkance kostnej (25-30%). Zapewnia prawidłowe funkcjonowanie organizmu, pełniąc funkcje katalityczne, strukturalne i regulacyjne. Najlepsze źródła cynku w diecie to przede wszystkim mięso, wątroba, ciemne pieczywo i jaja. Sprawdź, jakie właściwości ma cynk i jak objawia się jego niedobór.

Funkcje fizjologiczne cynku

Cynk wchodzi w skład enzymów biorących udział w biosyntezie białka. W bezpośredni lub pośredni sposób uczestniczy w przemianach białek, tłuszczów i węglowodanów, a także przemianach energetycznych. Odgrywa kluczową rolę w produkcji i funkcjonowaniu wielu hormonów.

Pełnione przez cynk w organizmie ludzkim funkcje to m.in.:

  • odczuwanie smaku i zapachu,
  • utrzymanie stabilności błon komórkowych,
  • obrona immunologiczna organizmu,
  • metabolizm alkoholu,
  • prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego.

Zapotrzebowanie organizmu na cynk

Zapotrzebowanie na cynk zależy od takich czynników jak:

  • stopień przyswajalności z diety,
  • interakcje z innymi pierwiastkami,
  • ilość cynku endogennego w organizmie,
  • ilość cynku wydalana z kałem, moczem, nasieniem, krwią menstruacyjną i p

Na zapotrzebowanie dodatkowo wpływa szybkość wzrostu organizmu w różnych okresach dzieciństwa i młodości. Największe jest w pierwszych miesiącach życia. Ponadto zapotrzebowanie na cynk wzrasta w czasie skoku pokwitaniowego.

Cynk w żywności – w jakich pokarmach występuje?

Największe ilości cynku znajdują się w następujących pokarmach:

  • ciemne pieczywo,
  • kasza gryczana,
  • suche nasiona roślin strączkowych,
  • sery żółte,
  • owoce morza,
  • mięso,

Cynk w mniejszych ilościach występuje też w rybach, jajach, jasnym pieczywie, mleku, warzywach i owocach.

Czym grozi niedobór cynku w organizmie?

Jedną z przyczyn niedoboru cynku w organizmie człowieka może być niedostateczna jego podaż wraz z dietą. Występuje u osób ograniczających lub całkowicie unikających białka zwierzęcego oraz u osób nadużywających alkoholu.

Zbyt niskie stężenie pierwiastka obserwowane jest także w przebiegu chorób układu pokarmowego takich jak celiakia, przewlekłe zapalenie jelit czy zapalenie trzustki. Niedobory cynku występują też u osób z rozległymi oparzeniami. Warto w tym miejscu wspomnieć, że przyswajanie cynku zmniejsza się w wyniku nadmiernego spożycia produktów zawierających duże ilości żelaza, miedzi, wapnia, kwasu foliowego i fitynianów.

Wśród objawów niedoboru cynku w organizmie występują:

  • stany zapalne skóry,
  • zaburzona odporność,
  • zaburzenia smaku i węchu,
  • trudności z gojeniem się ran,
  • zahamowanie wzrostu,
  • niedobory immunologiczne,
  • opóźnienie dojrzewania płciowego,
  • zaburzenia w funkcjonowaniu układu nerwowego,
  • wtórna niedoczynność tarczycy,
  • wypadanie włosów,
  • upośledzenie funkcji poznawczych,
  • zaburzenia w adaptacji do ciemności.

Objawy nadmiaru cynku w organizmie

Nie da się przedawkować cynku z pomocą diety. Jedyna możliwość to długotrwałe przyjmowanie dużych dawek z suplementów diety.

Ostre objawy zatrucia cynkiem to:

  • utrata apetytu,
  • nudności,
  • bóle żołądka,
  • biegunka,
  • bóle głowy.

Nadmierne spożycie cynku prowadzi do obniżenia odpowiedzi immunologicznej organizmu, a także wpływa na gospodarkę miedzią i metabolizm żelaza. Przewlekłe wysokie spożycie cynku może doprowadzić do niedoborów miedzi i wystąpienia poważnych chorób neurologicznych z nimi związanych. Ponadto przy nadmiarze cynku w organizmie zmniejsza się stężenie frakcji HDL-cholesterolu, a zwiększa frakcji LDL.

Normy na cynk – jakie są?

Instytut Żywności i Żywienia opracował normy spożycia na cynk. Dla dorosłych, młodzieży i dzieci ustalone one zostały na poziomie średniego zapotrzebowania (EAR) i zalecanego spożycia (RDA), natomiast dla niemowląt do 6. miesiąca życia na poziomie wystarczającego spożycia (AI). Wspomniane normy wyglądają następująco:

  • niemowlęta 0-6 miesięcy – 2 mg/dobę,
  • niemowlęta 7-11 miesięcy – 2,5 mg/dobę (EAR) i 3 mg/dobę (RDA),
  • dzieci 1-3 lat – 2,5 mg/dobę (EAR) i 3 mg/dobę (RDA),
  • dzieci 4-9 lat – 4 mg/dobę (EAR) i 5 mg/dobę (RDA),
  • dziewczęta i chłopcy 10-12 lat – 7 mg/dobę (EAR) i 8 mg/dobę (RDA),
  • dziewczęta 13-18 lat – 7,3 mg/dobę (EAR) i 9 mg/dobę (RDA),
  • chłopcy 13-18 lat – 8,5 mg/dobę (EAR) i 11 mg/dobę (RDA),
  • kobiety – 19-75< – 6,8 mg/dobę (EAR) i 8 mg/dobę (RDA),
  • mężczyźni – 19-75< – 9,4 mg/dobę (EAR) i 11 mg/dobę (RDA),
  • kobiety w ciąży <19 lat – 10,5 mg/dobę (EAR) i 12 mg/dobę (RDA),
  • kobiety w ciąży ≥19 lat – 9,5 mg/dobę (EAR) i 11 mg/dobę (RDA),
  • kobiety karmiące piersią <19 lat – 10,9 mg/dobę (EAR) i 13 mg/dobę (RDA),
  • kobiety karmiące piersią ≥19 lat – 10,4 mg/dobę (EAR) i 12 mg/dobę (RDA).

Badanie stężenia cynku w organizmie

Wskazaniem do przeprowadzenia badania stężenia cynku jest przede wszystkim podejrzenie niedoboru. Najczęściej wykonuje się je u osób cierpiących na takie dolegliwości jak:

  • trądzik młodzieńczy i różowaty,
  • łuszczyca,
  • nietolerancja glukozy,
  • cukrzyca,
  • niedoczynność tarczycy,
  • osteoporoza,
  • nadciśnienie tętnicze,
  • zaburzenia rytmu serca,
  • przewlekłe zapalenie wątroby,
  • marskość wątroby,
  • reumatoidalne zapalenie stawów,
  • zaburzenia miesiączkowania,
  • doustne stosowanie środków antykoncepcyjnych,
  • obniżona liczba plemników w nasieniu.

Badanie stężenia cynku robi się z krwi pobranej z żyły.

Related Posts