Arterioskleroza, czyli miażdżyca. Przyczyny, objawy, prawidłowa dieta

Arterioskleroza to tajemniczo brzmiąca nazwa wszystkim dobrze znanego schorzenia, jakim jest miażdżyca. To przewlekła choroba związana ze zbyt wysokim poziomem cholesterolu we krwi i polegająca na powstawaniu zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych w obrębie tętnic, co z kolei prowadzi do zmniejszenia przepływu krwi. W konsekwencji miażdżyca może doprowadzić do niedokrwienia serca lub mózgu, co jest stanem zagrożenia zdrowia lub życia. Jak rozpoznać arteriosklerozę i w jaki sposób ją leczyć? Odpowiadamy!

Czym jest arterioskleroza (miażdżyca)?

Zacznijmy od początku, czyli od wyjaśnienia, co to jest arterioskleroza naczyń krwionośnych. W dużym skrócie można powiedzieć, że jest to choroba tętnic, prowadząca do zwężenia ich światła. Zdrowe tętnice są cienkie i elastyczne, ale pod wpływem różnych czynników stają się grubsze i bardziej sztywne.

Miażdżyca może rozwinąć się praktycznie u każdego. Jej objawy mogą być różne w zależności od tego, jakie tętnice zaatakuje.

Jakie są przyczyny miażdżycy?

Bezpośrednią przyczyną zwężania się światła tętnic jest tworząca się w ich ścianach blaszka miażdżycowa składająca się głównie z cholesterolu oraz komórek zwanych monocytami. Blaszki miażdżycowe mają to do siebie, że łatwo pękają. Jeśli powstałe pęknięcie jest dużych rozmiarów, to prowadzi do powstania zakrzepu, który zamyka tętnicę i dochodzi do nagłego niedokrwienia obszaru zaopatrywanego do tej pory przez daną tętnicę. Stan ten może prowadzić do martwicy i zawału serca.

Trzeba jednak wiedzieć, że nie każde pęknięcie blaszki miażdżycowej skutkuje od razu zawałem serca. Czasami jest jedynie przyczyną rozwoju zakrzepu wewnątrz blaszki (w jej ścianie, nie w świetle), przez co narasta zmiana miażdżycowa. Z czasem taka blaszka miażdżycowa włóknieje i wzmacnia się, przez co następuje zwężenie światła tętnicy i upośledzenie przepływu krwi, a to już skutkuje pojawieniem się objawów niedokrwienia.

Jakie są objawy miażdżycy?

Przebieg choroby w dużej mierze zależy od tego, w obrębie jakich tętnic zlokalizują się złogi cholesterolowe. Pod względem umiejscowienia blaszek choroba może być sklasyfikowana w różny sposób i dawać następujące objawy:

• miażdżyca tętnic szyjnych ‒ wśród możliwych objawów wymienia się bóle głowy, problemy z mówieniem, nudności, zaburzenia czucia, niedowład;
• miażdżyca tętnic kręgowych – pojawiają się zwykle szumy uszne, zawroty głowy i zaburzenia równowagi;
• miażdżyca tętnic wieńcowych – prowadzi do wystąpienia objawów takich jak szybkie męczenie się i występowanie uczucia zmęczenia nawet po niewielkim wysiłku. Osłabione serce szybciej pompuje krew, czego skutkiem mogą być ataki dusznicy bolesnej, a z czasem może doprowadzić to nawet do zawału serca;
• miażdżyca tętnic mózgowych – może stać się przyczyną udaru niedokrwiennego mózgu, do którego objawów należą m.in. drętwienie kończyny, osłabienie siły mięśniowej, zaburzenia widzenia, osłabienie mięśni twarzy czy problemy z mówieniem i rozumieniem mowy;
• miażdżyca tętnic kończyn dolnych – silny i uciążliwy ból nóg, zaburzenia czucia (np. kłucie, drętwienie), mrowienie stóp, uczucie zimna.

Jakie są powikłania miażdżycy?

Zmiany miażdżycowe mogą prowadzić do wielu powikłań. Do najczęstszych powikłań arteriosklerozy należą:

• zaburzenia rytmu serca;
• choroba niedokrwienna serca;
• zawał serca;
• udar mózgu;
• choroby nerek;
• nadciśnienie tętnicze;
• choroba naczyń obwodowych;
• cukrzyca;
• tętniaki.

Miażdżyca – odpowiednia dieta

Jednym ze sposobów zapobiegania arteriosklerozie jest przestrzeganie odpowiednich zasad żywieniowych. Profilaktyka miażdżycy w zakresie żywienia obejmuje:

• regularne spożywanie posiłków (co 3-4 godziny, 4–5 posiłków dziennie);.
• jedzenie dużych ilości owoców i warzyw;
• jedzenie produktów zbożowych, najlepiej pełnoziarnistych (z pełnego przemiału);
• jedzenie chudych produktów mlecznych (głównie odtłuszczonego mleka lub jogurtów, w ograniczonych ilościach niskotłuszczowego mleka, jogurtów, serów);
• ograniczenie spożycia czerwonego mięsa oraz przetworzonych produktów mięsnych do 0,5 kg/tydz.;
• spożywanie ryb, nasion roślin strączkowych oraz jaj;
• ograniczenie spożycia tłuszczów zwierzęcych i zastąpienie ich olejami roślinnymi;
• ograniczenie spożycia cukru i słodyczy;
• unikanie dosalania potraw;
• picie co najmniej 1,5 litra wody dziennie;
• unikanie picia alkoholu.

Jak leczyć miażdżycę?

Podstawą leczenia jest prowadzenie zdrowego trybu życia i stosowanie odpowiedniej profilaktyki. Pacjentom zaleca się ponadto przyjmowanie leków obniżających poziom cholesterolu we krwi i leków przeciwkrzepliwych. Niekiedy pojawia się konieczność przeprowadzenia różnych zabiegów operacyjnych takich jak:

• wszczepianie stentów w tętnice;
• angioplastyka wieńcowa (balonikowanie serca);
• pomostowanie aortalno-wieńcowe.

Jedynie kompleksowe podejście do leczenia miażdżycy i zapobieganie narastaniu złogów może zapewnić sukces terapii i ograniczyć ryzyko powikłań.