Zespół jelita drażliwego – jakie są objawy, gdzie boli, co jeść?

Zespół jelita drażliwego to przewlekła choroba przewodu pokarmowego, która objawia się bólem brzucha i zmianą rytmu wypróżnień. Dotyka średnio 11% populacji ogólnej na świecie, przy czym 2-krotnie częściej cierpią na nią kobiety niż mężczyźni. Choć objawy zespołu jelita drażliwego bywają uporczywe i często utrudniają normalne funkcjonowanie, to przypadłość nie stanowi zagrożenia dla zdrowia i nie jest przyczyną poważnych konsekwencji zdrowotnych. Jak skutecznie leczyć jelito drażliwe i jak powinna wyglądać prawidłowa dieta przy tej chorobie? Sprawdź!

Co to jest zespół jelita drażliwego?

Zespół jelita drażliwego, inaczej zespół jelita nadwrażliwego lub IBS – irritable bowel syndrom, jest przewlekłą chorobą jelita cienkiego i grubego, w przebiegu której występują objawy żołądkowo-jelitowe. Dokładna przyczyna jej występowania nie jest znana, wiadomo jednak, że nie jest uwarunkowana zmianami organicznymi ani biochemicznymi. Nie jest więc konsekwencją zakażenia, zatrucia czy zapalenia ani innych nieprawidłowości, które dałoby się rozpoznać w standardowych badaniach diagnostycznych.

Podejrzewa się jednak, że na rozwój zespołu jelita drażliwego wpływa kilka czynników. Do najważniejszych należą:

• zaburzenia regulacji tzw. osi mózg–jelito;
• wzmożenie czucia trzewnego;
• zaburzenia perystaltyki jelit i ich czynności wydzielniczej;
• zaburzenia składu mikrobioty jelitowej;
• przebycie biegunki infekcyjnej wywołanej przez bakterie.

Jakie są objawy zespołu jelita drażliwego?

Podstawowym objawem zespołu jelita drażliwego jest ból brzucha, ale oprócz niego występuje też szereg innych dolegliwości. Chorzy uskarżają się z powodu takich objawów jak:

• nieprawidłowy rytm wypróżnień (biegunki, zaparcia lub naprzemiennie);
• bolesne wzdęcia brzucha;
• nudności i wymioty;
• silna zgaga;
• domieszka śluzu w kale;
• częste oddawanie moczu;
• zaburzenia miesiączkowania;
• bóle głowy;
• ciągłe uczucie zmęczenia;
• zaburzenia nastroju;
• stany depresyjne.

Występowanie wymienionych objawów u osób niezdiagnozowanych powinno skłonić do odbycia konsultacji lekarskiej.

Zespół jelita drażliwego – gdzie boli?

Najbardziej charakterystycznym objawem zespołu jelita drażliwego jest ból brzucha, który może występować w dowolnej lokalizacji, jednak najczęściej odczuwany jest przez chorych w podbrzuszu oraz dolnej części brzucha z lewej strony. Może mieć ostry lub kurczowy i nękający charakter i występować stale albo jedynie okresowo, na jakiś czas ustępować i później nawracać. Choć ból brzucha przy zespole jelita drażliwego bywa naprawdę dotkliwy, to raczej nie zakłóca snu.

Jak uspokoić jelito drażliwe?

Zażywanie przepisanych przez lekarza tabletek nie załatwi sprawy. Aby złagodzić objawy zespołu jelita drażliwego, trzeba o siebie zadbać i zamienić styl życia na nieco zdrowszy. Na przebieg IBS korzystny wpływ ma przede wszystkim regularna aktywność fizyczna. Do zmniejszenia uporczywych dolegliwości prowadzi nie tylko rekreacyjne uprawianie sportu, ale też częste spacery, ćwiczenia relaksacyjne i medytacja.

Chory na jelito drażliwe powinien zwolnić nieco tempo życia i unikać stresu. Wiadomo, że stres jest nieodłącznym elementem naszego życia i nie zawsze da się go wyeliminować, dlatego warto poszukać wsparcia psychologa lub psychoterapeuty, który nauczy nas lepiej sobie z nim radzić.

Ogromną rolę w walce z zespołem jelita drażliwego odgrywa także odpowiednia dieta. Więcej na jej temat znaleźć można w dalszej części artykułu.

Jak leczyć zespół jelita wrażliwego?

W przebiegu IBS w pierwszej kolejności zalecana jest modyfikacja stylu życia, leczenie farmakologiczne ma jedynie stanowić dodatkowe wsparcie. Stosuje się je przede wszystkim wtedy, gdy objawy choroby nie ustępują pomimo modyfikacji diety i korzystania z pomocy psychologa.

W leczeniu zespołu jelita drażliwego stosuje się m.in.:

• trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne na ogólne objawy choroby i dolegliwości bólowe;
• leki działające rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego;
• leki na biegunki lub zaparcia (stosownie do problemu).

Czego nie wolno jeść przy zespole jelita drażliwego?

Spożywanie określonych pokarmów może nasilać przykre objawy, dlatego powinno się ich unikać. Zespół jelita drażliwego – czego nie jeść? Niewskazane produkty to:

• warzywa (kapusta, kalafior, brukselka, cebula, czosnek);
• strączki (fasola, groch, soczewica, ciecierzyca);
• orzechy i ziarna (produkty pszenne, makaron, pistacje, orzechy nerkowca);
• owoce (jabłka, gruszki, śliwki, morele);
• nabiał (mleko, śmietana, jogurty, twaróg, mascarpone);
• słodziki (cukier, miód, ksylitol, sorbitol, syrop z agawy);
• pikantne przyprawy;
• kawa;

Zespół jelita wrażliwego – co jeść?

Korzystny wpływ na przebieg zespołu jelita drażliwego może mieć bezglutenowa dieta bogata w rozpuszczalny błonnik, o małej zawartości składników FODMAP, czyli fermentujących oligo-, di- i monosacharydów oraz polioli. Chorzy mogą bez obaw jeść takie produkty jak:

• warzywa (marchew, pomidor, sałata, ziemniaki, kukurydza, dynia);
• owoce (banany, pomarańcze, mandarynki, truskawki, winogron);
• orzechy i ziarna (orzechy włoskie, nasiona słonecznika, pestki dyni, sezam);
• nabiał (mleko migdałowe, parmezan, mozzarella, camembert, ser cheddar);
• mięso i ryby;

W razie problemów z ułożeniem diety zawsze warto udać się do dietetyka, który przygotuje dla nas skomponowany pod nasze indywidualne potrzeby jadłospis i udzieli niezbędnych wskazówek w zakresie żywienia.