Kolagen – czym jest i jaki ma wpływ na zdrowie? Właściwości i zastosowanie kolagenu

O kolagenie często mówi się w kontekście elastycznej, nawilżonej i młodo wyglądającej skóry czy zdrowych i silnych włosów oraz paznokci. W praktyce jednak kolagen wpływa praktycznie na wszystkie narządy i tkanki, ponieważ jest głównym białkiem budulcowym organizmu – stanowi ok. 1/3 wszystkich białek. Dlatego tak ważne jest, aby jego poziom był jak najwyższy. Niestety ilość kolagenu w organizmie spada wraz z wiekiem. Jak uzupełnić kolagen i jaki ma on wpływ na zdrowie?

Kolagen – czym jest?

Kolagen jest najbardziej powszechnym białkiem w ludzkim organizmie. Stanowi główny składnik tkanki łącznej, znajduje się w kościach, mięśniach, ścięgnach i skórze. W dużym uproszczeniu powiedzieć można, że białko to zapewnia strukturę ciału, łącząc tkanki miękkie ze szkieletem i dodatkowo je chroniąc. Udział kolagenu w stosunku do innych białek wynosi ok. 30%.

Właściwości kolagenu

Kolagen pełni w organizmie wiele istotnych funkcji:

• buduje tkanki i narządy oraz utrzymuje ich odpowiednią strukturę,
• ochrania narządy wewnętrzne i stabilizuje ich położenie,
• wzmacnia kości, nadając im potrzebną sztywność,
• wiąże się z wodą, wpływając na jędrność i elastyczność skóry,
• utrzymuje elastyczność i wytrzymałość chrząstki stawowej
• zapewnia tkankom wytrzymałość na rozciąganie,
• ogranicza wnikanie do organizmu chorobotwórczych drobnoustrojów.

Najważniejsze typy kolagenu

Z ludzkich tkanek wyodrębniono ponad 28 typów kolagenu różniących się pod względem funkcjonalnym i strukturalnym. Choć większość z nich występuje w organizmie jedynie w niewielkiej ilości, to i tak każdy odgrywa istotną rolę w nadawaniu tkankom odpowiednich właściwości.

Typy kolagenu mające największe znaczenie to:

• kolagen typu I – powszechnie występujący rodzaj kolagenu w organizmie, stanowi do 90% wszystkich włókien kolagenowych. Jest obecny w kościach, ścięgnach, skórze oraz tkance podskórnej i rogówce oka;
• kolagen typu II – obecny w chrząstkach stawowych;
• kolagen typu III – występuje w rozciągliwych tkankach łącznych np. skórze, mięśniach, naczyniach (razem z typem I),
• kolagen typu V – buduje kości, zęby, łożysko, skórę, mięśnie gładkie i rogówkę (stanowi dopełnienie typu I),
• kolagen typu VII – występuje w tkance nabłonkowej, głównie w skórze i na powierzchni tętnic,
• kolagen typu VIII – buduje tkanki tworzące błony śluzowe oraz wnętrze żył i tętnic,
• kolagen typu IX, X i XI – występują w chrząstkach (razem z typem II).

Kolagen – wpływ na organizm

Podstawowym zadaniem kolagenu jest łączenie ze sobą komórek, dlatego właśnie jest to podstawowy element budulcowy większości organów, głównie skóry, kości, zębów, chrząstek, naczyń krwionośnych i rogówki oka. Białko to chroni narządy wewnętrzne takie jak nerki, żołądek czy wątrobę poprzez tworzenie wokół nich sprężystych rusztowań.

Kolagen jest ważny dla układu immunologicznego, ponieważ zapobiega przedostawaniu się do organizmu patogenów oraz toksyn. Ponadto usprawnia wchłanianie składników mineralnych i zwiększa gęstość kości. Stymuluje odbudowę komórek chrzęstnych i wspiera procesy ochronne w obrębie tkanki chrzęstnej. Zapewnia ciągłość procesów odnowy komórkowej oraz zapewnia prawidłowy poziom nawilżenia skóry, dzięki czemu zachowuje młody wygląd, a dodatkowo jest gładka i sprężysta.

Źródła kolagenu w diecie

Kolagen występuje w różnych pokarmach, głównie pochodzenia zwierzęcego. Dobrym źródłem kolagenu jest wołowina i wieprzowina, a także mięso ryb. Celem uzupełnienia kolagenu zalecane jest spożywanie galaretek z nóżek wieprzowych lub cielęcych, galaretek i zup z kurzych łapek czy ryb w galarecie. Do diety warto też włączyć salceson, golonki i podroby.

Pamiętajmy jednak, że wspomniane pokarmy i potrawy są bogate w tłuszcz, dlatego nie powinno się ich jeść często i w dużych ilościach, a dla niektórych ludzi ich jedzenie w ogóle nie jest wskazane. Zamiast zmiany diety można pomyśleć o suplementacji.

Kogo dotyczy niedobór kolagenu?

W młodym i zdrowym organizmie kolagen jest regularnie wymieniany i systematycznie odbudowywany. Z biegiem czasu jednak zanika zdolność odtwarzania włókien kolagenowych. Proces degradacji zwykle rozpoczyna się ok. 25 roku życia, a po 50. roku życia następuje gwałtowny spadek kolagenu. Po 60. roku życia białko to przestaje być syntetyzowane przez organizm. Największe ryzyko niedoboru kolagenu dotyczy osób stosujących wyniszczające diety, chorujących na choroby przewlekłe i nieruszających się na co dzień zbyt dużo.

Warto zadbać o kolagen w jedzeniu lub jego suplementację, a także odpowiednio się nawadniać i regularnie uprawiać aktywność fizyczną. Pozwoli to spowolnić utratę kolagenu z organizmu.

Jak uzupełnić kolagen w organizmie?

Codzienna dieta nie jest w stanie dostarczyć odpowiedniej ilości kolagenu, aby uzupełnić jego niedobory w organizmie, dlatego zaleca się przyjmowanie dostępnych w aptekach preparatów z łatwo przyswajalnym kolagenem. Wybierając suplement z kolagenem, trzeba jednak zwrócić uwagę, by był to produkt wysokiej jakości.

Niedobory kolagenu uzupełnić można z pomocą hydrolizatów kolagenu. Są one łatwo wchłaniane i przyswajane przez organizm. Wykazują szeroki wpływ na zdrowie – pobudzają procesy regeneracyjne skóry, kości i stawów oraz poprawiają odporność chrząstki na obciążenia mechaniczne. Systematyczne stosowanie suplementów z kolagenem poprawia stan skóry, wygląd i kondycję włosów oraz zmniejsza łamliwość paznokci. Podczas kuracji kolagenowej ponadto zauważyć można spłycenie zmarszczek czy redukcję rozstępów i cellulitu.